Sonbaharda daha az güneş ışığı olur, hava değişir ve bağışıklık sistemimiz zayıflar. Bu gibi durumlarda, havada çok hızlı yayılan birçok rahatsız edici hastalık ve gizlenen virüs vücudumuza saldırır. Virüsler ve grip en korkutucu olanlardır.
Ilık ve kuru yaz mevsiminin yerini serin ve yağmurlu sonbahar aldı. Sonbahar mevsimin özelliği olan hastalıklar da ortaya çıkmaya başladı. Yılın bu zamanında özellikle bulaşıcı üst solunum yolu hastalıklarının sayısı hızla artıyor. Dönemin klasik hastalıkları neredeyse tamamen kulak burun boğaz ile ilgili.
Soğuk algınlığı
En yaygın sonbahar hastalıklarından biri soğuk algınlığıdır. Sabahları serin, öğleden sonraları soğuk ve sıcak olan değişken hava nedeniyle, uygun şekilde giyinmek herkes için gerçekten zordur. Kıyafetlerinizi doğru seçmezseniz ya üşürsünüz ya da aşırı ısınırsınız. Her iki durum da sizi soğuk algınlığına yatkın hale getirebilir.
Basit bir soğuk algınlığı burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı, baş ağrısı, genel halsizlik ve yüksek ateşle ortaya çıkar. Bu semptomların neredeyse yüzde 100’ü virüslerden kaynaklanır.
Tedavi öncelikle semptomatiktir, burun spreyi, ağrı kesici ve ateş düşürücü, boğaz antiseptikleri, yüksek doz C vitamini ve bol sıvı ile tedavi yapılır. Bu belirtiler ortaya çıktığında hemen doktora gitmek gerekli değildir, evde eczanelerde bulunan ürünlerin kullanılması yardımcı olabilir. Evde tedaviye rağmen semptomlar geçmezse veya kötüleşirse, bir kulak burun boğaz uzmanına gidilmesi önerilir.
Vakaların büyük çoğunluğu bulaşıcı olmasına rağmen soğuk algınlığı toplumda genellikle önemsiz olarak görülür. Yüzden fazla virüs türü solunum sorunlarına neden olabilir. Burun ve sinüslerin mukoza zarının iltihaplanması ile ilişkili hastalıklar damlacık enfeksiyonu ile yayılır, bu nedenle tek bir hapşırma veya öksürük, milyonlarca virüsü havaya göndermek için yeterlidir.
Hastalıklara bakteriler neden olmadığı için antibiyotikler etkisizdir. Sadece enfeksiyon komplikasyonlara neden olursa gerekli olabilir, ancak o zaman bile sadece tıbbi tavsiye üzerine kullanılmalıdır.
Çoğu mevsimsel virüs, özellikle birkaç gün dinlenme, vitaminler, şifalı bitkiler, boğaz antiseptikleri, burun damlaları veya gerekirse ateş düşürücülerle desteklenirse, normal bir bağışıklık sistemi tarafından kolayca savuşturulur.
Sinüzit
Sarımsı-yeşil burun akıntısı genellikle genel semptomlara ek olarak soğuk algınlığının bir komplikasyonu olarak ortaya çıkar. Öne eğilirken, yüzde güçlü bir dolgunluk hissi ortaya çıkar, ateş artışı, öksürük ve balgam ile birlikte kalıcı hale gelir.
Yüz ve frontal sinüslerin iltihaplanmasına neden olan mikroorganizmalar çoğunlukla virüslerdir. Bununla birlikte, bakteriyel enfeksiyon da yaygındır.
Bakteriyel sinüzit semptomatik tedaviye ek olarak antibiyotiklerle tedavi edilir. Doğru ilaç tedavisini seçmek tıbbi bir iştir, bir aile hekiminin veya bir kulak burun boğaz uzmanının yardımına ihtiyaç vardır.
Saman nezlesi, alerji
Bazı polenler ilk donların ortaya çıkmasına kadar havada bulunur. Eylül ayında en güçlü alerji semptomlarına neden olur. Hastalığa burun akıntısı, burun tıkanıklığı, gözlerde sulanma ve boğazda kaşıntı hissi eşlik eder.
Alerjenin ne yazık ki ortadan kaldırılmasının imkansız olduğu göz önüne alındığında, tedaviye dikkat edilmelidir. Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı eczanelerde bulunan burun spreyleri ve antihistaminikler kullanılarak geçici olarak iyileştirilebilir.
Özel alerji ilaçları ve burun spreyleri reçete etmek tıbbi bir iştir ve mutlaka bir uzman tarafından önerilmelidir.
Grip
Bunaltıcı sonbahar havalarında, başka bir hasta hapşırdığında otobüste bile kolayca gribe yakalanabilirsiniz. Grip, havadaki damlacıklar yoluyla yayılan viral bir hastalıktır. Kuluçka süresi, yani semptomların ortaya çıkması genellikle 1-3 gün arasındadır. Enfeksiyon daha sonra 5 gün boyunca başka bir kişiye yayılabilir.
Grip öksürük, burun akınrısı, yüksek ateş, güçsüzlük ve kas ve eklem ağrılarına neden olur. Hastalık genellikle 7 gün içinde geçer ama bu süre içinde vücudu yorar. Yaşlılar, çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler özellikle dikkatli olmalıdır. Grip küçümsenmemelidir, çünkü pnömoniye dönüşebilir ve hatta kalp krizi ve orta kulak iltihabına bile yol açabilir.
Grip olduğunuzda tek yapmanız gereken semptomları hafifletmek ve geçmesini beklemektir. Sıvı alımı çok önemlidir. Ateş sırasında terlediğiniz sıvı miktarını günde 2 ila 4 litre sıvı ile değiştirmelisiniz. Su, bitki çayları, meyve suları ve siyah çay bu amaç için uygundur.
Şifalı bitkiler de grip tedavisinde mükemmel yardımcılardır. Ihlamur çayı özellikle tavsiye edilir. Ihlamur çiçeği, terleme, safra ve idrar atılımını teşvik eden birçok madde içerir. Ayrıca balgam söktürücüdür ve tahriş edici öksürüğü azaltır. Bir yemek kaşığı kurutulmuş ıhlamuru kaynatın, 10-15 dakika bekletin, sonra süzün. Bal ve birkaç damla limon suyu ekleyin. Ateş 5 günden uzun sürerse doktora gitmeyi geciktirmeyin. Bakteriyel pnömoniye dönüşebileceğinden gribi hafife almayın.
C vitamini öncelikle gripten korunmada önemli rol oynar ve bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur. Eczanelerde C vitamini içeren birçok besin takviyesi bulabilir veya bunu doğal olarak turunçgiller, elma, kivi veya biber gibi besinlerden alabilirsiniz. Önerilen günlük C vitamini dozu yaklaşık 80 mg’dır.
Gribi önlemek için kişisel hijyene uyun, tek kullanımlık mendil tercih edin, mendil kullandıktan sonra düzenli olarak ellerinizi yıkayın ve grip salgını sırasında aşırı kalabalık kapalı mekanlardan kaçının.
Üst solunum yolları iltihabı
Üst solunum yolları iltihabı da 7 güne kadar sürebilir. Üst solunum yolu iltihabı viral bir enfeksiyondur, ancak istisnai olarak bakteriyel bir enfeksiyon da olabilir ve doktor buna göre antibiyotik tedavisine karar verir.
Üst solunum yollarının iltihaplanmasına burun tıkanıklığı, ateş, hapşırma ve tahriş edici öksürük eşlik eder. Semptomlar öyleymiş gibi görünmesine rağmen, üst solunum yolu iltihabı grip değildir. Grip, farklı bir virüs türünden kaynaklanır.
Üst solunum yolları iltihabı sinüziti tetikleyebilir. Belirtileri alında veya göz çevresinde ağrı ve burun akıntısıdır. Üst solunum yolları iltihabı ayrıca pnömoni ve bronşiti tetikleyebilir.
Tedavi sırasında çok uyumanız gerekir, yeterli sıvı alımı, terleme ve temiz hava soluma çok önemlidir. Rahatlamak için kullanacağınız burun damlalarını en fazla iki hafta kullanmaya çalışın.
Ağız boşluğunun hijyenine daha fazla dikkat edin ve adaçayı veya papatya kaynatmaları ile gargara yapın. Yeterince sıvı tüketin ve vitamin açısından zengin meyve ve sebzeler yiyin.
Bademcik iltihabı
Bu enfeksiyöz iltihaplı hastalığa her yerde yakalanabilirsiniz, çünkü damlacık enfeksiyonu ile yayılır. Bu hastalığın belirtilerini kolayca tanıyabilirsiniz. Bademcikler şişer ve görünür beyaz bir plakla kaplanır, boğaz kaşınır ve acımaya başlar ve yutkunmak çok zorlaşır. Buna uyuşukluk, ateş ve kas ve eklem ağrısı eşlik eder.
Viral veya bakteriyel bademcik iltihabı olup olmadığına karar verecek olan doktora gitmeyi kesinlikle geciktirmeyin ve daha sonra buna göre antibiyotik almaya başlayın. Bunları aldıktan sonra, antibiyotikler tarafından tahrip edilen bağırsak florasını yenilemek için probiyotik alın.
Boğaz ağrınız varsa bir bezi veya mendili soğuk suya batırın, sıkın ve boynunuza sarın. Bezi folyo ile örtün, ardından kuru bir bezle bağlayın. 2 saat boyunca bekletin. Bunu adaçayı ve papatyadan yapılmış bitki çayları ile tamamlayın.
Hastalık sırasında yatak istirahati de önemlidir. İyileşme 1-2 hafta sürebilir.
Larenjit
Larenjit, yani gırtlak iltihabı bağımsız olarak gelişmez, ancak çoğu zaman grip, zatürree veya bronşit gibi diğer hastalıklara eşlik eder. Viral larenjit, damlacık ile yayılır ve enfekte havanın solunmasıyla bulaşabilir.
Larinks şişer, ses kısıklığı, nefes almada zorluk ve öksürük tipik olarak larenjitte görülür. Bütün bunlara ateş, boğaz ağrısı eşlik eder ve yutkunma da zordur. Larenjitin kuluçka süresi 1-3 gündür.
Akut larenjit durumunda iltihap laringeal yüzey boyunca ses tellerine yayılır. En sık altı aydan beş yaşına kadar olan çocukları etkiler. Larenjitin en ciddi şekli, virüslerin değil bakterilerin neden olduğu boğaz ağrısıdır.
Çocuklarda larenjit seyri yetişkinlerden çok daha şiddetlidir. Öncelikle normal şartlarda trakeası küçük ve dar olan bebeklerde ve sonrasında daralma riski yüksek olan bebeklerde hastalık ciddi sorunlara neden olabilir. Larenjit hızlı ve aniden ortaya çıkar. Çocuk gece uykuya dalarken sağlıklıdır, ancak sabah hasta uyanır. Çocuğun larenjit atağı varsa, ateşi varsa ve hırıltılı öksürük varsa, ilk yardımın ilk adımı onu temiz ve soğuk havaya çıkarmaktır. Boyun bölgesine yapılacak soğuk kompres de yardımcı olur. Bazı vakalarda çocuk boğulmaya başlar ve maviye döner. Bu öksürük krizi ve nefes darlığı çoğunlukla akşam geç saatlerde ve gece meydana gelir.
Viral larenjitin tedavisi yoktur. Ateş ve boğaz ağrısı ilaçlarla azaltılabilir. Güçlü bir öksürük durumunda, doktor geceleri alınması gereken öksürük ilaçlarını reçete eder. Genellikle 2 hafta sonra larenjitten kurtulabilirsiniz ancak bu süre kişiden kişiye değişir.
Evdeki kuru havayı nemlendirerek larenjit önlenebilir. Aşırı kuruluk ve ısı bağışıklık sistemini zayıflatır. Evinizdeki hava çok kuruysa, radyatörlerin üzerine nemlendirici kullanın veya buharlaştırıcı veya ıslak havlu koyun.
Bronşit
Bronşit akciğerlerin bronş tüplerinin yüzeyini kaplayan mukoza zarının iltihaplanmasıdır. Bronşların mukoza zarı şişer ve artan mukus üretimi başlar. Bronşitin akut ve kronik formları vardır. Kronik bronşit, sigara dumanıyla bronşlarını tahriş eden sigara içenleri veya tozlu ortamlarda yaşayan ve bronşları uzun süre toz hasarına maruz kalan kişileri etkiler. Akut bronşit havanın solunmasıyla yayılır.
Bronşit, burun akıntısı ve nefes almada zorluk ile başlar, vücut ısısı yükselir, hasta yorgun ve halsizdir, önce kuru, tahriş edici bir öksürük başlar, sonra balgam çıkar.
Diğer hastalıklara benzer şekilde bronşit tedavisi de temel olarak hoş olmayan semptomların hafifletilmesine yöneliktir. Yatak istirahati ve rahatlama burada da öncelikli olarak önemlidir. Ateş ve öksürük ilaçlarla giderilebilir. Öksürük ilaçları çok yardımcı olur. Boğaz ağrısı için zencefil veya nane çayı önerilir.
Bronşit iyileşmesi 7 güne kadar sürebilir. İyi bir bağışıklık sistemi temelde önemlidir.