“Büyük Buhran” olarak isimlendirilen 1929 ekonomik buhranı, toplumsal ve siyasal sonuçları itibariyle dünyanın yaşadığı birinci büyük “ekonomik kriz” olarak tarihe geçti. Kapitalizmin bu ekonomik krizden nispeten global bir genişleme ile çıkmayı başarması, “kapitalizmin çöküşü” beklentisi içinde olan bilhassa batılı Marksistler ortasında “Marksizm içinde bir kriz” tespitine neden oldu.
Karl Marx’ın ekonomik öngörülerinin doğrulanmadığı görüşünde olan batılı düşünürler vakitle “sosyal demokrasi” olarak isimlendirilecek olan “kapitalist iktisat içinde insanca bir toplumsal düzen” arayışıyla ortodoks marksizmden giderek ayrıştı. Gerçek sosyalizmin yaşadığı hezimetler sonrasında toplumsal demokrasi, demokrasinin altının daha fazla “liberal” içeriklerle doldurulduğu, farklı tipten “radikal demokrasiler” ve post-Marksist yaklaşımlarla kendine farklı bir kulvar açtı.
Başta akademik etraflarda kendisine alıcı bulan bu “radikal demokrat” görüşler, vakitle sosyalist partilerin de kıymetli bir kısmının “sosyalist strateji” namına savunduğu ve ismi konulmamış biçimde “devrim” stratejilerinin alternatifi olarak kendine yer buldu. 1990’lardan itibaren Türk sosyalist hareketleri de bu dönüşümü yaşadı.
Bu niyet sistematiğine nazaran örgütçülüğün yerini sivil toplumculuk, toplumun yerini birey, ihtilalin yerini ıslahatlar, sınıfın yerini ise cinsel yahut sınıfsal “ötekiler” aldı. Tarihi terk ettiğine inanılan “İşçi sınıfı” yerini “dezavantajlı topluluklara” bırakırken, İncil’de dahi kendisine yer bulan en az iki bin yıllık “emeğin kurtuluşu” ise azınlık hakları, kültür sorunları, cinsel kimlik çalışmaları ile ikame edildi.
NEREDE O ESKİ SOLCULUKLAR
İşte çok daha kapsamlı bir tahlilin konusu olabilecek ve üstte özetlemeye çalıştığımız uzun bir dönüşümün sonucunda “sosyalistlik” ile “küreselciliğin” farklı bir karışımı olarak “radikal demokratlık”, Türkiye sosyalist hareketini de bir müddettir yine şekillendiriyor.
Bugün DEM Parti ismiyle siyasi ömrünü sürdüren HDP ve onun sosyalist soldaki öncülleri “yeşil sol”, “yeni sol”, “radikal demokrasi” akımlarının taşıyıcısı olarak klasik solun neredeyse tüm birikimine sırt çevirdi. Anti-emperyalizm, kamuculuk ve aydınlanmacılık üzere temel prensipleri terk eden bu toplulukların bir kısmı tekrar de sosyalistlik argümanını sürdürüyor.
Geleneksel solla tüm bağını kesme yüreğini gösteremese de bu toplulukların bilhassa Sovyetler Birliği’ne koydukları ara -geçmişte Troçkizmin yahut Maoizmin bir gereği olarak sunulmuş olsa da- günümüzde ismi pek anılmaz hale gelen bu ayrımların yokluğunda farklı bir mana söz ediyor.
Bu bir kopuştur…
Yukarıda değinilen, bilhassa 90’lardan sonra sosyalist solun geçirdiği dönüşümün sonucunda “anti-emperyalizm” ve “kamuculuk” bu etraflarda neredeyse “gerici” birer ideolojik tavır muamelesiyle karşılanmaktadır. Zira “kürselcilik” de bunu gerektiriyor olmalıdır…
Ne sosyalizmden kopan ne de küreselcilikten vazgeçebilen bu toplulukların sorunu anti-emperyalizmden arındırılmış bir tarih ve siyaset anlatısına duydukları gereksinimdir.
Stratejik yığınağını Kürt sorunu etrafında yapan bu çevrelerin günümüzde “solculuk” ismine ileri sürdükleri tezler ile Sovyetler Birliği’nin ve Komintern ile Komünist Partilerinin resmi görüşleri neredeyse taban tabana zıt bir durumdadır.
SOVYET KAYNAKLARINDA KÜRT SORUNU
Emperyalist devletlerin tüm uğraş ve planlarına karşın I. Dünya Savaşı’nda Kürtlerin büyük çoğunluğunun Türk ordularının yanında yer aldığı bilinmekle birlikte savaş sonrasında zayıf düşen Anadolu’da bilhassa İngiltere’nin “bağımsız” bir Kürdistan kurulması tarafındaki faaliyetleri biliniyor.
İngiltere’nin Kürt aşiret reislerinin bencil niyetlerini kaşıyarak Kürt isyanlarını kışkırttığı Sovyet arşivlerinde kendine yer buluyor…
Mehmet Perinçek, dünyanın birinci sosyalist devleti olan Sovyetler Birliği’nde, Türkiye’deki Kürt isyanları, Cumhuriyet idaresi ve ulusal sıkıntı bahislerinde yazılmış yazı ve raporları “Sovyet Devlet Kaynaklarında Kürt İsyanları” başlığıyla kitaplaştırdı.
Kitapta Sovyet Askeri İstihbarat Raporları, Komintern tespitleri ve Komünist partilerinin değerlendirmeleri ışığında Kürt isyanları ele alınıyor.
SOVYET ANSİKLOPEDİSİ’NDE KÜRT İSYANLARI
1937 yılında çıkan Büyük Sovyet Ansiklopedisi’nin 35. cildinde Kürt isyanları hakkında şunlar yazılır:
“19. yüzyıl boyunca ve 20. yüzyılın başlarında Kürt feodalleriyle Türk ve İran hükümetleri ortasındaki aralıksız arbedeye artık İngiltere ve Rusya da karışmaya başlamıştır. Bu tarihi periyot, Türk ve İran hükümetlerinin Kürt feodal kurtarılmış bölgeleriyle ve başta Kürtleri avucuna almaya çalışan Rusya olmak üzere ilgili emperyalist devletler tarafından yapay biçimde ateşlenen Kürt ayrılıkçılığıyla uğraşıyla doludur.”
Ansiklopedi’de, Cumhuriyet periyodundaki isyanlar ise şu halde tanımlanmaktadır:
“Türkiye’yi yok etmek isteyen İngiliz emperyalistleri, Kürtler ortasındaki faaliyetlerini ziyadesiyle artırmıştır. İngiliz egemenliğinde Kürt krallığı kurulması sloganını birçok defa öne sürmüşlerdir. İngiltere’nin Kürdistan’daki emperyalist siyaseti, ayrıyeten Sovyet aksisi bir üs kurulmasına da yöneliktir. Musul’dan kaynaklanan İngiliz-Türk çatışması, Kürt üst katmanının Kemalist hükümetin feodalizm tersi ve merkeziyetçi siyasetlerinden ötürü artmakta olan rahatsızlığına İngiliz istihbaratının el atmasını hızlandırmıştır.”
Komintern bünyesinde hazırlanan “Uluslararası Emperyalizm ve Anadolu” başlıklı raporda da Kürt isyanları Bağdat Demiryolu problemi üzerinden incelenmektedir. Rapora nazaran Mustafa Kemal hareketinin İtilaf Devletleri’ne karşı uğraş başlatmasıyla Küçük Asya ve Bağdat Demiryolu şu biçimde bölünmüştür: Anadolu çizgisi Ankara’nın elinde kalmış, Kilikya ve Suriye Fransa’nın, geri kalan kısmı ise İngiliz aslanının hissesine düşmüştür. Bu temelde İngiliz diplomasisi, Anadolu’yu ve Anadolu’da kalan Bağdat Demiryolu’nun 1000 km.’den fazla kısmını almak için Yunanları harekete geçirmiştir. O dönemki Kürt isyanları da İngilizler tarafından bu gayeye yönelik kışkırtılmıştır.
TÜRK SOSYALİSTLER UYARIYOR
Sovyet Müstakil Kafkas Orduları (OKA) İstihbarat Dairesi’nin 15 Ekim 1922 tarihli raporunda Erzurum’da Türk sosyalistleriyle birlikte çalışan zımnî bir Kürt örgütü kurulduğundan kelam edilmektedir.
Rapora nazaran Türk sosyalistleri, Cibranlı aşireti reisi Halit Bey aracılığıyla Kürt aşiretlerinin Ankara hükümetine karşı bir kalkışmaya girişmesini engellemeye çalışmakta ve İngiliz yardımlarını yanlış bulduklarını belirtmektedir. Türk sosyalistler, Kürtleri bir “İngiliz kolonisine dönüşme” tehlikesi konusunda uyarmaktadır.
Sovyet arşiv evraklarında Türk komünistlerinin de tespitlerine rastlamak mümkündür. 6 Şubat 1930 tarihli Türkiye Komünist Partisi’nin (TKP) kapalı damgalı “Türkiye Problemi Üzerine Tezler”inde
İstiklal Savaşı yıllarına yönelik mevzuyla ilgili olarak 8. tezde şu tabirler bulunmaktadır:
“Kürt feodalleri, Ermeni ve Rum burjuvazisi ve büyük toprak sahipleri, İstiklal Savaşı sırasında emperyalizmin ajanlığını yapmışlar ve Türk ulusal ihtilalinin düşmanı olmuşlardır.”
ATATÜRK NE DEMİŞTİ
Sovyet Ankara Büyükelçisi Aralov’un anılarında Mustafa Kemal’le Kürt problemi üzerine yaptıkları konuşma şöyle aktarılır:
“Mustafa Kemal, sık sık Kürt problemi üzerinde durmuştur. Urmiye Gölü etrafında yaşayan Kürtler, Türkiye ile birlikte hareket etmek istediklerini göstermişlerdi. Onların silahları, paraları vardı. İngiliz emperyalizmine karşı harekete geçmeye hazırdılar. Mustafa Kemal, ‘Kürt problemi karmaşık, çetin bir meseledir’ demişti. ‘Şunu dikkate almalısınız ki, Kürdistan, petrol, bakır, kömür, demir ve daha öteki madenler bakımından güçlü bir ülkedir. Başta, esas düşmanımız İngiltere olmak üzere birçokları Kürdistan’a göz koymuş bulunuyorlar. Burada stratejinin İran’a, Kafkasya’ya, Irak’a giden ticaret yollarının da tesiri vardır. İngiltere, Kürtlerin iki devlete ilişkin olmasından faydalanmakta, bunu da bir koz olarak kullanmaktadır. İngiltere, kendi egemenliği altında bir Kürt devleti kurmak ve bu sayede İran’a, Kafkasya’ya kumanda etmek istemektedir. İngiltere, evvelce beri Kürt önderlerini satın almaktadır. Artık Kürt önderleri bölünmüş bulunuyor. Kimisi İran’a, kimisi İngiltere’ye, kimisi de bize bağlıdır. İngiliz casusları Wool Noel ve diğerleri Kürdistan’ın bağımsızlığından dem vurmaktadırlar. Süleymaniye’de İngilizler Pir Mahmut’u Türkiye’ye karşı harekete geçmeye zorlamışlardır. (…) Güneyde Kürtlere, İngilizlere karşı başkaldırmaları için yardım ettik. Hain Sadrazam Damat Ferit Paşa’nın İngilizlerle bir mutabakata vardığını ve bu muahede mucibince Kürdistan’ın Türkiye’den ayrılmasını kabul ettiğini herhalde biliyorsunuzdur.”
CİDDİYETİ DENESEK…
Mehmet Perinçek, kitabının sonuç kısmında şu tespiti yapıyor: “Bugün ‘Büyük Kürdistan’ projesi, özerklik, anadilde eğitim, toprak ihtilali üzere problemlerde neoliberal solun pozisyonu, emperyalizmin güdümündeki karşıdevrim cephesindedir.”
Günümüzde siyaset, titiz tahlillerden çok “kanaatler” üzerinden yürüyor. Kelamım ona yapılan tahlillerde ise demokrasi, özerklik, anayasa ya da üniter yapı üzere kıymetli başlıklar emperyalizm yokmuşçasına analiz ediliyor.
Düzen siyaseti açısından kabul edilebilir olsa da sosyalist olduğu savında bulunan solun bu yanılgılı analizleri sürdürmesinin bedelini Türk ve Kürt halkı uzunca bir müddettir birlikte ödüyor.
“Erken teşhis hayat kurtarır” yanlışsız fakat “yanlış tahlil” ile kurtulunabilir mi? Tahminen tesadüfen…
Emperyalizme kukla olarak emperyalist-kapitalist sistemin meseleleri aşılamaz…
Sakallı Celal’in şu sözleri ile bitirelim:
“Meşrutiyet’i ilan ettik olmadı. Cumhuriyet’i getirdik, tekrar olmadı. Bir de ‘ciddiyet’i denesek!”
Sinan Acıoğlu
Odatv.com