ANKARA(İGFA) – Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “2023 yılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri Araştırması” sonuçlarını açıkladı. Buna nazaran; gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2022 yılında yüzde 1,32 iken, 2023 yılında 26 trilyon 545 milyar 722 milyon TL’lik GSYH içindeki oranı yüzde 1,42 oldu.
EN FAZLA AR-GE HARCAMASI MALİ VE MALİ OLMAYAN ŞİRKETLER TARAFINDAN YAPILDI
Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler yüzde 65,1 ile en büyük hisseye sahip olurken, bunu yüzde 30,0 ile yükseköğretim takip etti. Kâr hedefi olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki hissesi ise yüzde 4,9 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde işçi harcamaları yüzde 52,5 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.
MALİ VE MALİ OLMAYAN ŞİRKETLER AR-GE FİNANSMANINDA YÜZDE 52,6 İLE BİRİNCİ SIRADA YER ALDI
Ar-Ge harcamalarının 2023 yılında yüzde 52,6’sı mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının yüzde 33,1’ini, yükseköğretim yüzde 12,7’sini, yurt dışı kaynaklar yüzde 1,6’sını ve öbür yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak yüzde 0,03’ünü finanse etti.
TAM VAKİT MUADİLİ CİNSİNDEN 290 BİN 850 AR-GE ÇALIŞANI ÇALIŞTI
Tam vakit muadili (TZE) cinsinden 2023 yılında toplam 290 bin 850 kişi Ar-Ge işçisi olarak çalıştı. Kesimler prestiji ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam Ar-Ge işçisinin 2023 yılında yüzde 65,4’ü mali ve mali olmayan şirketlerde, yüzde 31,4’ü yükseköğretimde ve yüzde 3,1’i kâr emeli olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet kesiminde yer aldı.
TZE cinsinden bayan Ar-Ge çalışanının oranı yüzde 34,1 oldu
TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi sayısı, 2023 yılında 99 bin 195 kişi ile toplam Ar-Ge işçi sayısının yüzde 34,1’ini oluşturdu. Bölümler prestiji ile TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi oranı yükseköğretimde yüzde 47,7, kâr gayesi olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette yüzde 29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüzde 27,8 oldu.
AR-GE ÇALIŞANININ YÜZDE 31,0’I DOKTORA YAHUT MUADİLİ EĞİTİM DÜZEYİNE SAHİP
Ar-Ge işçisi tahsil durumuna nazaran incelendiğinde, Ar-Ge çalışanının yüzde 38,3’ünün lisans eğitim seviyesine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla yüzde 31,0 ile doktora yahut muadili, yüzde 21,4 ile yüksek lisans, yüzde 4,9 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge çalışanının eğitim durumuna nazaran dağılımı ise sırasıyla; yüzde 47,4 ile lisans, yüzde 21,9 ile doktora yahut muadili, yüzde 19,8 ile yüksek lisans, yüzde 5,8 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 5,1 ile lise ve altı eğitim seviyesi halinde oldu.
İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflaması (İBBS) 2. Seviyeye nazaran 2023 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 29,7’sini gerçekleştiren TR51 (Ankara) iken, bunu yüzde 28,9 ile TR10 (İstanbul) ve yüzde 10,6 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.
Toplam Ar-Ge işçi sayısının yüzde 31,7’si TR10 (İstanbul), yüzde 19,4’ü TR51 (Ankara) ve yüzde 8,1’i TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.
MALİ VE MALİ OLMAYAN ŞİRKETLERDE AR-GE HARCAMASININ YÜZDE 53,2’Sİ AR-GE MERKEZLERİNDE YAPILDI
Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2023 yılında gerçekleştirilen 245 milyar 966 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 53,2’si Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının yüzde 88,3’ü, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan teşebbüsler tarafından yapıldı.
EN FAZLA AR-GE HARCAMASI YÜKSEK TEKNOLOJİ FAALİYETLERİNDEKİ TEŞEBBÜSLER TARAFINDAN YAPILDI
İmalat endüstrinde Ar-Ge faaliyeti yürüten teşebbüsler teknoloji seviyelerine nazaran sınıflandırıldığında, 2023 yılında imalat endüstrinde gerçekleştirilen 139 milyar 469 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 47,5’inin yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan teşebbüsler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 40’ı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler, yüzde 8,5’i orta düşük teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler ve yüzde 4,0’ı düşük teknoloji faaliyetindeki teşebbüsler tarafından yapıldı.
İmalat endüstrinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2023 yılında en fazla araştırmacının 32 bin 778 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 19 bin 865 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüsler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla bedelin 30 bin 144 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten teşebbüslerde olduğu saptandı.
