Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün hazırladığı bizim için çok değerli ve gelecekte de hiç parlak bir yerde olmayacağımıza dair eğitimle ilgili bir rapor gördüm. Kodlamayı öğrenen gençlerin oranında açık orta sonuncuyuz. Üniversite eğitimini enformasyon ve irtibat teknolojisi üzerine yapanların oranında da sonuncuyuz.
Daha da hayati bir bilgiden kelam edelim. OECD’nin eğitim raporuna nazaran, 2021 prestijiyle ne eğitimde ve stajda ne de istihdamda olan 18-24 yaş ortası gençlerin oranı yüzde 32.2 oldu. Bu oran 25-29 yaş ortasında ise yüzde 35… Bu hususta OECD birincisiyiz. Ardımızdan Kolombiya, Kosta Rika ve İtalya geliyor. Kelamın özü; gençlerimiz yani geleceğimiz, boş boş oturuyor.
GELECEĞİMİZE HAL VERECEK 5 TEKNOLOJİ…
İnsanlığın geleceğini değiştirecek 5 teknolojiden kelam ediliyor;
– Yapay Zeka: İş, eğitim, üretim her mevzuda kelam sahibi olacak. Akıllı makinalar yaratıcılık, empati ve kritik karar almalarda insanların işini yapacak.
– Gen Teknolojisi: Kanser üzere önemli hastalıkların tahlili olacak. Lakin uzun vadeli sonuçları şimdi anlaşılamadığından gen düzenleme teknolojisi birçok Avrupa’da olmak üzere birçok ülkede yasak.
– İnsan-Bilgisayar Arayüzleri: Giyilebilir teknoloji insanların fiziki ve mental performansını artıracak. Akıllı elbiseler, ayakkabılar, giyilebilir robotik teknoloji, gözler için akıllı mercekler giderek yaygınlaşacak.
– Genişletilmiş Gerçeklik: Sanal Gerçeklik ile Artırılmış Gerçekliği birleştiren ve bunu görsel ve ayrıntı olarak öbür ikisinden çok daha ileri düzeyde yapan teknoloji.
– 3 Boyutlu Baskı: Dijital bir evraktan katman katman üretim yaparak 3 boyutlu bir obje oluşturulması manasındaki 3B baskı, imalat ve öbür sanayileri büsbütün dönüştürme potansiyeline sahip. Geleceğin fabrikaları, 3B baskıyı kullanarak makine yedek kesimlerini yerinde süratli bir formda basabilir. Tüm montaj çizgileri 3B yazıcılarla değiştirilebilir. Nakil için insan dokusu, silah ve hatta yiyecek bile basılabilir.
GELECEĞİN TEKNOLOJİLERİNDE ESAMEMİZ OKUNMUYOR
İşte görüleceği üzere, geleceğin teknolojilerinin tamamı yazılım, kodlamaya dayalı ve biz bu ligde küme düşmüş durumdayız. Yalnızca yapay zeka değil, taşınabilir teknolojiler, internet, data bilimi ve oyun alanlarında da yazılımcılarımızı teşvik etmek, ülkeye yine dönmelerini sağlamak, bu bahislerde araştırma-geliştirme harcamalarını artırmak, en kıymetlisi yeni teknolojileri hayatın tüm alanlarında kullanarak yazılımcıların önünü açmak zorundayız.
Yapay zekaya (artificial intelligence – AI) dönelim.
Son vakitlerde bu mevzuda inanılmaz bir kampanya var. Yapay zeka programı ChatGPT’nin tanınan olması ile birlikte büyük şirketler bu pazara girdiler.
Microsoft ChatGPT’nin sahibi OpenAI’ı satın alarak bünyesine kattı. Microsoft’un yanında Alphabet (Google), Apple ve Amazon üzere piyasa kıymeti trilyon üzerindeki teknoloji şirketleri tarafından desteklenen ve onların yatırım yaptığı yapay zeka, onlarla reklam mutabakatları bulunan medya kuruluşlarının da bu mevzuyu gündemde tutmasıyla giderek yaygınlaşıyor, merak konusu oluyor.
KAPİTALİZME YENİ BİR ESER, YENİ BİR PAZAR GEREKİYOR
Kapitalist sisteme her vakit yeni bir eser, yeni bir pazar lazım. Cep telefonları, akıllı saatler, drone teknolojilerinin “modası geçti”, artık sırada yapay zeka var.
Peki, mesleklerimizi tehdit eden (300 milyon işin yerine geçebileceği öne sürülüyor) yapay zeka, sav edildiği üzere insanlığın yok olmasına yol açabilir mi?
Geçen hafta şöyle bir haber çıktı lakin ABD Hava Kuvvetleri kısa bir mühlet içinde yalanladı. Gerçek mu değil mi, bilemeyiz.
ABD’de bir simülasyon (deneme) çalışmasında Hava Kuvvetleri, yapay zeka dayanaklı bir insansız hava aracına belli düşman gayelerini yok etme vazifesi veriyor. Fakat “füzeyi yollamadan evvel, kumandandan (insan) onay isteyeceksin” komutu programlanıyor. Yapay zekaya misyonunu muvaffakiyetle yerine getirirse, yüksek puanlar veriliyor.
Bu nedenle, yapay zeka “görevim düşman gayesi imhası ve puan kazanacağım” diye düşünüp, misyonu durdurma ihtimali gördüğü kumandana saldırıyor. Bunun üzerine simülasyon durduruluyor ve yeni yazılım ile “komutana saldıramazsın” komutu işleniyor. Bu sefer yapay zeka, silahlı insansız hava aracını, komutların geldiği haberleşme kulesine yönlendiriyor ve kuleyi vuruyor. Sonunda gerçek beşerlerle yapılmayan bu deney durduruluyor.
TIME: İNSANLIĞIN SONU…
ABD’nin önde gelen haber dergisi Time, son sayısının kapağında “İnsanlığın Sonu” başlığını kullanmış lakin “A” ve “I” harflerini özel olarak vurgulamış. AI yani yapay zekanın insanlığın sonunu getireceği konusunu sorguluyor. Mecmua, “Risk ne kadar gerçek” diye soruyor ve bahisle ilgili özel bir belge hazırlamış.
Bundan birkaç gün evvel de, ortalarında OpenAI CEO’su Sam Altman, Alphabet’in yapay zeka platformu DeepMind’ın CEO’su Demis Hassabis’in de bulunduğu 300 uzman, yapay zekanın insanlığın yok olmasına yol açabileceği konusunda bir bildiriyi imzaladı. Bildiride, “AI kaynaklı yok olma riskini azaltmak, salgın hastalıklar ve nükleer savaş üzere öbür toplumsal ölçekli risklerin yanı sıra global bir öncelik olmalıdır” denildi.
Mayıs başında ise, Beyaz Saray’da yapay zeka doruğu yapıldı ve teknoloji devleri uyarıldı. Google, Microsoft ve OpenAI yöneticilerinin katıldığı zirvede, ABD Başkanı Joe Biden, yapay zeka üzerine çalışan teknoloji şirketi yöneticilerinden halkı koruyacak adımlar atmalarını istedi ve dalın daha sıkı biçimde denetlenebileceği uyarısı yaptı.
KÂBUS SENARYO; İNSANLARI DENETİM VE MANİPÜLE ETMESİ
Geçen ay Japonya’nın Hiroşima kentinde bir ortaya gelen gelişmiş dünyanın G7 başkanları, yapay zeka üzere dijital teknolojilerin kurallarının “ortak demokratik kıymetlerine uyumlu” olması gerektiğini belirttiler ve getireceği meseleleri (teknolojinin nasıl yönetilmesi gerektiği) tartışmak için hükümetlerarası bir forum oluşturma konusunda anlaştılar.
AB YASA HAZIRLADI, ELON MUSK ŞİDDETLE KARŞI
Avrupa Birliği ise, öteki ülkelere de örnek olacak dünyanın birinci kapsamlı yapay zeka yasasını çıkarmak üzere…
Robotlar bile yapay zeka konusunda telaşlı… İnsansı robot Ameca, en makus senaryoyu şöyle tanımlıyor: “Yapay zekayla ilgili hayal edebileceğim en kâbus senaryo, insanları denetim edebildiği yahut manipüle edebildiği bir dünya…”
Twitter’ın ve Tesla’nın sahibi Elon Musk, ise yapay zekaya şiddetle karşı çıkıyor. Bir müddet evvel 300 bilim insanıyla birlikte yapay zekaya savaş açtığını duyurdu. Microsoft’u ise Twitter’in bilgilerini çalarak OpenAI şirketiyle yapay zekayı geliştirmekle suçladı.
Teknolojinin insanlık için varoluşsal riskler yaratacak kadar süratli ilerleyebileceğinden kaygı eden Musk, yapay zekanın tehlikeleri hakkındaki tasalarını sistemli olarak lisana getirdi. Musk bir röportajda, “Yapay zeka, örneğin yanlış yönetilen uçak dizaynından yahut makus bir otomobil üretilmesinden daha tehlikelidir, zira uygarlığı yok etme potansiyeline sahiptir. Bu mümkünlük ne kadar küçük olursa olsun, kıymetsiz değildir” dedi.
YAPAY ZEKA SAYESİNDE TRİLYON DOLAR KULÜBÜNE
Gelelim işin ekonomik boyutuna… Yapay zekanın nimetlerinden yararlanan şirketlerin başında -şimdilik- Amerikan teknoloji şirketi Nvidia geliyor. Wall Street’teki yapay zeka balonu şirket paylarının patlamasına neden oldu ve Nvidia dünyanın 1 trilyon dolar kıymete sahip birinci çip şirketi oldu.
Yapay zeka programlarının gereksinim duyduğu donanımsal güç, en büyük üreticisi Nvidia olan GPU’lar (grafik işlemci birimi) tarafından sağlanıyor. Ve bu GPU’lara olan talep son vakitlerde bir anda süratle arttı. Nvidia ise, bir anda dünyanın en pahalı şirketlerinden biri oldu, şirketin piyasa pahası neredeyse Amazon’u yakaladı. Bugün prestijiyle piyasa bedeli 1 trilyon doların üzerinde olan öteki beş şirket ise Apple, Microsoft, Saudi Aramco, Alphabet ve Amazon.
Yapay zeka eserlerinin üretiminde yüklü olarak Nvidia çipleri kullanılıyor. Nvidia, son olarak yapay zeka üstün bilgisayarları için 144 terabayt hafıza kapasiteli bir CPU (işlemci) geliştirdiğini açıkladı.
Tabii yalnızca Nvidia değil, işlemci dizayncısı Amd’den üreticisi Tsmc’ye kadar Nvidia üzere 30 civarındaki şirket bu “yapay zekaya hamle furyasından” kârlı çıktı.
Yapay zeka çiplerinden elde edilecek global toplam cironun 2022’de 43 milyar dolardan 2025’te 73 milyar dolara, 2026’da ise 112 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Peki hangi ülkeler yapay zekada önde? Sizlere, 2022’de kurulan ülkelere nazaran yapay zeka startup sayıları vereyim: ABD: 542, Çin: 160, Britanya: 99, İsrail: 73, Hindistan: 57, Kanada: 47, Fransa: 44, Almanya: 41…
GIDA ENFLASYONUNA BAKALIM, BİRİNCİ 10’DAYIZ
Boşveriiin…
Biz ekmeğimize bakalım 🙂 diyeceğim lakin onda da bir “çıkıntılık” yapacağım.
Son olarak, Besin ve Tarım Örgütü (FAO) açıkladı. Dünyada besin fiyatları aylar süren düşüşün akabinde son 2 yılın en düşük düzeyine indi.
Biz de durum şu: TÜİK’e (resmi) nazaran, Nisan prestijiyle yıllık besin enflasyonu yüzde 54… DİSK-AR’ın yaptığı hesaplamaya nazaran emeklilerin ve dar gelirlilerin besin enflasyonu yüzde 70-80 aralığında…
Dünyada besin enflasyonunun en yüksek olduğu (resmi veriyle) dokuzuncu ülkeyiz. DİSK-AR’ın verisiyle beşinciyiz…
Mehmet Şimşek’in bakan olunca tek başına işleri hal yoluna koyacağını bekleyenler var.
Kendisi daha evvel IMF siyasetlerini uygulamıştı. IMF (Uluslararası Para Fonu) siyasetleri; kemer sıkma, çalışana daha az artırım, fiyatlarda artış ve yeni vergiler demek…
GEÇEN HAFTA NE OLDU, BU HAFTA NE OLACAK?
ABD’de borçlanma krizinin uzlaşmayla sonuçlanması ve Temsilciler Meclisi’nin borç limiti artırılarak ülkenin temerrüde düşmesini önleyecek yasa tasarısını onaylaması piyasaları rahatlattı. Dow Jones endeksi Cuma günü 700 puan yahut yüzde 2.1 yükseldi. S&P 500 Ağustos 2022’den bu yana, Nasdaq ise Nisan 2022’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı
Yatırımcılar, işsizlikte beklenmedik bir artışı ve yıllık fiyat artışında yavaşlamayı da şimdilik dikkate almadılar. FED’in bu ay faiz oranını sabit tutacağı beklentisi de iyimserliği güçlendirdi. Haftalık olarak Dow Jones yüzde 2.4, S&P 500 ve Nasdaq sırasıyla yüzde 2.6 ve 3.4 yükseldi.
Borçlanma krizinin aşılmasıyla petrol fiyatları da yükseldi. Batı Teksas ham petrolü Cuma günü yüzde 2 artarak varili 71.5 dolara, Brent petrolü de 76 dolara yaklaştı. OPEC ve Rusya’dan yeni bir üretim kesintisi kararı beklenmese de Nisan ayındaki günlük 1.16 milyon varillik kesinti kararının tesirleri sürüyor. Mayıs ayında Brent petrolü, bilhassa en büyük ham petrol ithalatçısı Çin’den gelen talepteki yavaşlamayla ilgili tasalar nedeniyle yaklaşık yüzde 10 gerilemişti.
Bu hafta, borç mutabakatından sonra, ABD’de nispeten sakin bir hafta olacak. Sadece fabrika siparişleri ve dış ticaret dataları açıklanacak. Avustralya, Kanada ve Hindistan’daki merkez bankası para siyaseti toplantıları ile Çin, Brezilya, Meksika, Rusya, Endonezya, Filipinler, İsviçre ve Türkiye’de Mayıs ayı enflasyon oranları izlenecek.